Spel als opvoedtool: 10 Situaties waarin spel werkt

Uit onderzoek van Stuart Brown onder mannen die vastzaten voor meervoudige moord, bleek dat ze een belangrijke overeenkomst met elkaar gemeen hadden. Allemaal hadden ze als kind geen kans gekregen om vrij te spelen. Spel is dus ontzettend belangrijk. Behalve dat we niet willen dat onze kinderen seriemoordenaars worden, waarom is spel eigenlijk zo belangrijk?

We weten bijna allemaal wel dat spel ‘goed voor de ontwikkeling’ van kinderen is. Ze ontwikkelen hun motoriek, zintuigen en sociale vaardigheden. Het helpt kinderen ook om de wereld om hen heen te begrijpen. Daarom doen we als ouders en verzorgers vaak ons best om kinderen zoveel mogelijk vrij te laten spelen in de speeltuin en de natuur en hen te laten ‘lummelen’ met vriendjes en vriendinnetjes.

Dat spel goed zou zijn voor het creatief vermogen van een kind, weten de meesten van ons ook wel. Daarom kopen we ons suf aan speelgoed dat de creativiteit zou stimuleren, of dat nu van simpel hout is of juist uitbundig knipperend plastic.

Maar hier is het ding: waar zijn wij in dit verhaal? Soms bouwen wij ouders en verzorgers een hutje mee, maar veel vaker nog blijven we zelf een beetje op afstand. Stappen we er meestal niet echt in. Of alleen maar even. Ook al gaan we even helemaal los met onze kinderen, vaak stopt het als we denken dat we weer even serieus ’ouder moeten spelen’. Dan is het over en uit met de pret. 

Maar spel hoeft niet op te houden bij de rand van de zandbak of om 5 uur. We kunnen het door onze hele dag heen weven, want er zijn zoveel situaties met onze kinderen, waarin spel ons ouders goed bij kan staan. Waarin spel niet alleen belangrijk, maar ook gezond is.

Door spel wordt het brein als niks anders verlicht; door spel maken we nieuwe verbindingen in onze hersenen en voelen we ons blijer en minder geagiteerd. Dit geldt niet alleen voor kinderen, maar ook voor volwassenen! Uit onderzoek onder ratten blijkt spel zelfs van levensbelang. Ratten die niet spelen, overleven bepaalde situaties zelfs niet. Stuart Brown stelt daarom dat spel het tegenovergestelde van depressie is; het is leven.

Misschien denk je nu: Ja, dat zal wel, maar er zijn toch echt ook serieuze dingen die we kinderen moeten leren? Dat klopt, die zijn er ook. En juist met therapeutisch spel en speltherapie kun je heel diepe en serieuze zaken aan gaan. Lees maar eens deze lijst met 10 serieuze voorbeelden over hoe jij speltherapie bij jou thuis in kan zetten:

1. Speltherapie helpt agressie te ontladen en kan agressief gedrag zelfs voorkomen.
2. Speltherapie helpt om grenzen te stellen en er ook nog eens in gehoord te worden.
3. Speltherapie helpt kinderen traumatische gebeurtenissen te verwerken.
4. Speltherapie helpt je begrijpen wat er bij een kind speelt en waar het mee worstelt.
5. Speltherapie versterkt of herstelt de band met je kind nadat je boos bent geworden.
6. Speltherapie helpt een kind om mee te werken.
7. Speltherapie helpt een kind om angsten te overwinnen.
8. Speltherapie helpt bij het helen van een geboortetrauma.
9. Speltherapie helpt om een kind voor te bereiden op een dokters- of tandartsbezoek.
10. Speltherapie helpt kinderen om scheiding en afwezigheid te verwerken.

Ik kan nog wel even door gaan. Spel is echt magisch. Helaas is die magie vaak nog onbekend en wordt de taal van spel nog maar al te vaak niet begrepen. Vaak genoeg worden kinderen gemaand op te houden met spelen en nu even “serieus te doen”. 

Dit komt echter niet van ‘nature’. We hebben vaak zelf niet ervaren als kind dat onze ouders veel spel of speltherapie in hun ouderschap gebruikten. Of we hebben misschien toen we ouder en serieuzer werden, deze prachtige taal van spel verleerd. Soms hebben we ook gewoon erg veel ‘serieuze’ zaken aan ons hoofd.

Hoe dan ook, we weten vaak niet goed (meer) hoe die taal van spel te spreken of te verstaan. We hebben bovendien bijna allemaal al heel vroeg meegekregen dat ‘serieus’ belangrijker is dan ‘spel’, en zeker wat betreft het ouderschap! 

En dat is jammer, want spel is de taal van een kind. En als we die kunnen spreken, dan hebben we een zeer belangrijke sleutel tot plezierig ouderschap. Wanneer we deze geheime taal van speltherapie beginnen te ontcijferen en leren hoe we spel therapie in de omgang met kinderen kunnen inzetten, dan pas leren we langzaam de taal van een kind te spreken. Dan pas beginnen we kinderen echt goed te begrijpen en te verstaan. En bovendien: dan pas kunnen we onszelf eigenlijk pas echt verstaanbaar maken voor kinder-oren. 

En ja, een leuke bijkomstigheid is dat die geheime taal van spel ook nog eens voor heel veel fun en plezier zorgt in de dagelijkse beslommeringen van het ouderschap. Je wordt er namelijk zelf ook wat frivoler van! Gezellig!